Mua được căn nhà đầu tiên thường là dấu mốc lớn trong đời đối với nhiều người. Nhưng với không ít trường hợp, niềm vui ấy nhanh chóng biến mất, phải đối mặt với áp lực tài chính nặng nề.
Tính già hóa non
Chị Trần Hà Dương (29 tuổi, nhân viên marketing ở TP.HCM) chia sẻ, chị từng rất tự tin khi quyết định mua căn hộ 2 phòng ngủ trị giá 2,6 tỷ đồng tại phường Long Trường vào năm ngoái.
Nhiều lần vay mua nhà khiến anh Duy Minh cảm thấy áp lực khi trả nợ.
"Tôi có 600 triệu đồng tiết kiệm, còn lại vay ngân hàng. Thấy bạn bè ai cũng mua nhà, tôi sợ mình chậm chân. Ban đầu, tôi nghĩ mỗi tháng trả góp khoảng 17 triệu đồng là ổn, vì lương 25 triệu đồng, chưa tính thu nhập làm thêm", chị Dương kể.
Tuy nhiên đến tháng thứ 6, khi công ty cắt thưởng, dự án phụ ngừng, mọi thứ bắt đầu lộn xộn. Những tháng sau đó, chị Dương phải sống chật vật, không còn khoản nào dự phòng.
"Có tháng phải xoay bằng thẻ tín dụng, lãi chồng lãi. Lúc đó tôi mới hiểu, mua nhà phải có khả năng chịu đựng rủi ro", chị Dương tâm sự và cho biết, sau một năm, chị buộc phải sang nhượng lại căn hộ vì không thể gánh nổi khoản vay.
Tương tự, hai năm trước, anh Duy Minh (35 tuổi, trú Hà Nội) quyết định mua nhà tại quận Long Biên (cũ) khi trong tay chỉ có 300 triệu đồng. Căn nhà trị giá 1,8 tỷ đồng, anh phải vay 1,5 tỷ đồng, trong đó 700 triệu đồng từ ngân hàng và hơn 800 triệu đồng vay người thân, không tính lãi.
Lúc ký hợp đồng, vợ chồng anh nghĩ trả từ từ rồi cũng xong, nhưng chỉ sau vài tháng mới hiểu cảm giác "ôm nợ" thực sự là thế nào. Mỗi tháng, riêng lãi ngân hàng đã 6 triệu đồng, chưa kể đủ các thứ tiền chi tiêu cho sinh hoạt hàng ngày.
"Tôi lương 18-20 triệu đồng, vợ tôi 14 triệu đồng, mỗi tháng đều cố gắng để dành 5 triệu đồng tiết kiệm. Nhưng chỉ cần có việc đột xuất, người ốm, xe hỏng, về quê, là khoản tiết kiệm mất đi. Sau hai năm, chúng tôi mới trả được khoảng 200 triệu đồng gốc, trong khi nợ vẫn còn hơn 1,1 tỷ đồng", anh Minh kể.
Không lường hết chi phí ẩn
Bà Hoàng Ngọc Hân, chuyên gia tài chính cá nhân trong lĩnh vực bất động sản nhận định, nhiều người tìm đến tư vấn vì suy nghĩ đơn giản: "Có 30% là mua được nhà, phần còn thiếu thì vay". Tuy nhiên bà Hân cho rằng, tiền không phải vấn đề lớn nhất, yếu tố sống còn là cách tính dòng tiền và ra quyết định.
Chuyên gia khuyến cáo, nên cân nhắc tài chính kỹ trước khi mua nhà.
"Sai lầm đầu tiên, nhiều người nghĩ chỉ cần đủ tiền cọc là được, nhưng thật ra mới chỉ đi 20% hành trình. Vì sau đó là loạt chi phí ẩn mà ít ai tính tới: thuế, phí công chứng, sang tên; chi phí sửa sang, hoàn thiện nội thất; chi phí dọn vào ở", bà Hân cho hay.
Để khắc phục điều này, bà Hân nhận định, cần phải tạo bảng chi phí ẩn, ghi rõ từng khoản nhỏ, kể cả phí nhỏ nhất như mua thêm bộ rèm cửa.
Sai lầm thứ hai khiến nhiều người mua nhà lao đao là không đánh giá "sức khỏe" dòng tiền trước khi vay và việc trả lãi hằng tháng.
"Không ít người mua nhà vì muốn "bằng bạn bằng bè", nhưng lại chọn căn vượt quá khả năng duy trì, dẫn đến việc nhiều người phải bán tháo sau khi không đủ tài chính để trụ lại trả góp, mua nhà", bà Hân nói.
Cần nhận diện hết rủi ro
Theo bà Nguyễn Thị Vân Anh (Công ty AnPhatLand), mua nhà không chỉ là một giao dịch bất động sản, mà còn là một cam kết tài chính dài hạn. Một ngôi nhà có thể là tài sản lớn nhất, nhưng nó cũng có thể trở thành gánh nặng nếu không quản lý tài chính một cách khôn ngoan.
Thông thường, người mua nhà lần đầu thường mắc phải các sai lầm về tài chính.
Đầu tiên, mua nhà khi không có việc làm ổn định hoặc đang có ý định chuyển việc là một quyết định rủi ro. Khả năng trả nợ hàng tháng sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng nếu mất nguồn thu nhập chính. Tiếp đó, tỷ lệ nợ trên thu nhập là một chỉ số quan trọng để đánh giá khả năng trả nợ.
"Nếu tổng các khoản nợ hàng tháng, bao gồm cả khoản vay mua nhà dự kiến vượt quá 43% thu nhập hàng tháng thì khi đó người mua đang gặp phải nguy cơ tài chính", bà Vân Anh phân tích.
Bên cạnh đó, thông thường, các ngân hàng yêu cầu người mua nhà phải trả trước một khoản tiền nhất định, thường từ 10-20% giá trị căn nhà. Nếu không có đủ tiền để trả trước, người mua nhà sẽ gặp khó khăn trong việc vay vốn và phải chịu lãi suất cao hơn.
"Việc không có quỹ dự phòng khẩn cấp khiến người mua nhà dễ bị rơi vào tình trạng khủng hoảng tài chính nếu có những sự cố xảy ra như mất việc, bệnh tật, sửa chữa nhà cửa...", bà Vân Anh khuyến cáo.
TS Châu Đình Linh, Đại học Ngân hàng TP.HCM cho biết, để hiện thực hóa giấc mơ an cư, cần bắt đầu bằng tiết kiệm, tích lũy vốn tự có thay vì "đốt cháy giai đoạn", khiến dễ gặp rủi ro.
Nguyên tắc vay an toàn là tỷ lệ trả gốc và lãi không vượt quá 40-50% thu nhập, đồng thời duy trì kỷ luật chi tiêu. Ngoài ra, vốn tự có cần khoảng 30% giá trị căn nhà, song để an toàn nên đạt 50%.
Chia sẻ về căn nhà đầu tiên mua trị giá 800 triệu đồng, trong đó vốn tự có hơn 400 triệu đồng, vị chuyên gia khuyến cáo những người trẻ cần chuẩn bị quỹ dự phòng tương đương 6 tháng trả gốc và lãi. Cạnh đó, nên chọn phân khúc bất động sản phù hợp với khả năng, ưu tiên vay lãi suất cố định càng dài càng tốt, thời hạn tối đa khoảng 35 năm.