Trong quá trình sáp nhập hành chính, do điều kiện khách quan về quỹ đất, cơ sở hạ tầng và kinh phí, nhiều đơn vị hiện nay vẫn duy trì nhiều trụ sở phân tán tại các địa chỉ khác nhau. Vậy đâu là giải pháp khắc phục tình trạng này?

Trụ sở phân tán gây ra nhiều hệ lụy

Sau tinh gọn bộ máy hành chính, nhiều cơ quan, đơn vị, tỉnh thành đã được sáp nhập nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.

Do điều kiện khách quan về quỹ đất, cơ sở hạ tầng và kinh phí, nhiều đơn vị hiện nay vẫn duy trì nhiều trụ sở phân tán tại các địa chỉ khác nhau.

Mô hình Trung tâm hành chính Hải Phòng là một hình mẫu điển hình có thể được nghiên cứu, điều chỉnh và nhân rộng có chọn lọc. Ảnh: Duy Thanh

Tình trạng này đã và đang gây ra nhiều hệ lụy như bất tiện cho người dân và doanh nghiệp, có khi phải di chuyển giữa nhiều địa điểm để hoàn tất một thủ tục hành chính, gây khó khăn trong quản lý, điều hành, đặc biệt trong việc phối hợp liên thông giữa các bộ phận.

Hơn nữa, tình trạng này còn làm tăng chi phí vận hành như điện nước, nhân sự bảo vệ, bảo trì và các chi phí phát sinh khác; làm giảm hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số bị chia cắt, khó đồng bộ.

Thực tế trên đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc sắp xếp lại không gian hành chính theo hướng tập trung, hiện đại, thông minh và thuận tiện cho cả người dân lẫn đội ngũ cán bộ, công chức.

Đề xuất các giải pháp khắc phục

Tùy theo điều kiện cụ thể của từng địa phương, cơ quan, có thể áp dụng một trong các hướng sau.

Một là hướng đến mô hình Trung tâm hành chính tập trung. Theo đó, đầu tư xây dựng tổ hợp trụ sở làm việc chung của các cơ quan sau sáp nhập tại một địa điểm thuận lợi. Kết hợp quy hoạch sử dụng đất, di dời trụ sở cũ để tạo nguồn lực tái đầu tư. Ưu tiên xã hội hóa, hợp tác công - tư (PPP) nhằm giảm gánh nặng ngân sách.

Một trong những hình mẫu thành công trong việc tổ chức lại không gian hành chính là Trung tâm hành chính - chính trị thành phố Hải Phòng. Đây là tổ hợp kiến trúc hiện đại, quy tụ trụ sở làm việc của nhiều sở, ban, ngành tại một khu vực tập trung, được đầu tư đồng bộ về hạ tầng, công nghệ, an ninh và dịch vụ công.

Lợi ích mang lại từ mô hình này là tăng cường sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan; Giảm tối đa thời gian và chi phí đi lại cho người dân; Tối ưu hạ tầng công nghệ thông tin và chuyển đổi số; Tạo diện mạo mới cho đô thị, nâng cao hình ảnh chính quyền.

Hai là thiết lập mô hình "Trung tâm hành chính đa điểm" theo cụm khu vực như Tây Bắc, Tây Nguyên, Nghệ An, Thanh Hóa, Sơn La, Đắk Lắk, Vùng biên giới khó khăn...

Đối với các tỉnh rộng lớn, dân cư phân tán thì xem xét cho phép duy trì trụ sở phân tán hợp lý, theo cơ chế đặc thù, thay vì dồn toàn bộ về một điểm trung tâm, có thể chia thành các "cụm hành chính vệ tinh" phục vụ theo khu vực địa lý. Mỗi cụm có thể giữ lại trụ sở cũ hoặc xây mới tại vị trí trung tâm vùng dân cư.

Cách làm này vẫn đảm bảo sự tập trung ở mức độ phù hợp, nhưng thuận tiện tiếp cận dịch vụ hơn cho người dân.

Bên cạnh đó, thiết lập Trung tâm tiếp nhận và trả kết quả liên thông. Tập trung bộ phận "một cửa" tại một vị trí trung tâm phục vụ người dân. Các phòng ban chuyên môn xử lý nội bộ, nhưng không yêu cầu người dân di chuyển nhiều nơi. Tăng cường ứng dụng phần mềm quản lý liên thông, luân chuyển hồ sơ điện tử.

Đặc biệt, cần đẩy mạnh chính quyền điện tử, chuyển đổi số, để sáp nhập về quy trình, dữ liệu, phần mềm, dù chưa thể gom trụ sở vật lý. Đảm bảo mọi thủ tục hành chính có thể thực hiện qua môi trường mạng, không phụ thuộc vị trí địa lý. Đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin, hệ thống họp trực tuyến, phần mềm quản lý nội bộ.

Rà soát, quy hoạch lại trụ sở theo hướng chuyên môn hóa

Một vấn đề cần thực hiện ngay là rà soát, quy hoạch lại trụ sở theo hướng chuyên môn hóa. Tách biệt bộ phận làm việc nội bộ và bộ phận tiếp người dân. Tận dụng các trụ sở cũ để phục vụ công năng khác như trung tâm văn hóa, y tế, giáo dục...

Đồng thời chuyển đổi công năng các trụ sở cũ, phát triển thành các cơ sở dịch vụ cộng đồng (y tế, giáo dục, văn hóa, xã hội), trung tâm hỗ trợ phát triển kinh tế, khởi nghiệp, thương mại.

Hoặc bán, cho thuê lại các trụ sở dôi dư thông qua việc xây dựng kế hoạch đấu giá, cho thuê theo quy định pháp luật, nhằm tối ưu hóa nguồn thu cho ngân sách địa phương.

Cùng với đó, triển khai phá dỡ, giải phóng mặt bằng đối với các trụ sở không phù hợp quy hoạch; Phối hợp với các dự án phát triển đô thị, hạ tầng kỹ thuật.

Tình trạng trụ sở phân tán sau sáp nhập không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý nhà nước mà còn tác động trực tiếp đến chất lượng phục vụ người dân. Do đó, việc từng bước sắp xếp lại không gian làm việc hành chính là cần thiết, cấp bách, nhất là trong bối cảnh chính quyền số, đô thị thông minh đang là xu thế tất yếu.

Mô hình Trung tâm hành chính Hải Phòng là một hình mẫu điển hình có thể được nghiên cứu, điều chỉnh và nhân rộng có chọn lọc. Tuy nhiên, giải pháp phù hợp nhất vẫn phải căn cứ vào điều kiện thực tiễn của từng địa phương, đơn vị.

Rất cần sự vào cuộc đồng bộ của các cấp lãnh đạo, sự phối hợp chặt chẽ của các sở, ngành, cùng với tầm nhìn chiến lược trong quy hoạch không gian hành chính hiện đại, hiệu quả và thân thiện với người dân.

Lê Hoàng Hoán