Các chuyên gia và đại diện các doanh nghiệp cho rằng, còn nhiều thách thức trong giảm ô nhiễm khí thải từ động cơ diesel của các phương tiện giao thông đường bộ tại các đô thị lớn.

Ngày 27/10, Viện Dầu khí Việt Nam (VPI) và Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo Phú Mỹ) - hai đơn vị thành viên của Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) tổ chức hội thảo "Giảm thiểu ô nhiễm từ khí thải phương tiện giao thông sử dụng động cơ diesel: Thực trạng và giải pháp tại các thành phố lớn ở Việt Nam" thu hút gần 300 đại biểu tham dự.

Khí thải từ động cơ diesel: Chứa nhiều thành phần độc hại

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó tổng giám đốc Petrovietnam Lê Xuân Huyên cho biết, theo các nghiên cứu gần đây, tình trạng ô nhiễm không khí, nhất là ô nhiễm bụi mịn, ô nhiễm khí thải NOx tại các đô thị lớn như TP.HCM, Hà Nội rất nghiêm trọng mà một trong các nguyên nhân chủ yếu đến từ các phương tiện giao thông.

Phó tổng Giám đốc Petrovietnam Lê Xuân Huyên phát biểu khai mạc hội thảo.

Công bố mới đây của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy, mức ô nhiễm không khí của Hà Nội cao gấp 5 - 6 lần mức cho phép tại một số khu vực nhất định, làm ảnh hưởng tới an toàn sức khoẻ.

Cụ thể, giao thông vận tải đường bộ đóng góp 50% phát thải NOx và PM, trong đó 80% đến từ xe sử dụng động cơ diesel. Phát thải NOx từ hoạt động giao thông đô thị cao gấp 3 lần so với chế độ chạy ổn định ở nông thôn. Đồng thời, phát thải NOx tăng từ 50 - 255% và phát thải CO2 tăng từ 20 - 81% khi chuyển chế độ chạy từ ổn định sang chế độ tăng tốc.

NOx cũng là tiền chất tạo thành PM 2.5 từ tất cả các loại xe ô tô. Xấp xỉ 70% tổng nguy cơ ung thư liên quan đến chất độc trong không khí tại Califonia (Mỹ) là do PM từ dieseal. Tại Trung Quốc, xe diesel đóng góp 70% lượng NOx và 90% lượng PM từ tất cả các loại xe ô tô.

"Vì vậy, việc giảm NOx - khí thải thúc đẩy sự hình thành bụi mịn nhân tố bụi mịn từ các phương tiện giao thông động cơ diesel là cấp bách. Nhận thức được vấn đề này, PVFCCo Phú Mỹ đã đầu tư nghiên cứu thành công dung dịch DEF Phú Mỹ Xanh giúp khử NOx.

Đây là dung dịch đạt tiêu chuẩn quốc tế ISO 22241 về hàm lượng và độ tinh khiết, đồng thời đạt chứng nhận chất lượng quốc tế SGS, góp phần quan trọng vào giảm phát thải diesel trong giai đoạn hiện nay", ông Lê Xuân Huyên nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, TS Nguyễn Hữu Lương, chuyên gia cao cấp Viện Dầu khí Việt Nam (VPI) cho rằng, khí thải từ phương tiện giao thông, đặc biệt là xe sử dụng động cơ diesel, chứa nhiều thành phần độc hại như HC, CO, NOx và bụi mịn PM.

Các giải pháp kỹ thuật hiện nay cho phép giảm đáng kể lượng phát thải nếu được triển khai đồng bộ, trong đó có dung dịch xử lý khí thải động cơ diesel (DEF - Diesel Exhaust Fluid), kết hợp bộ xúc tác chọn lọc (SCR)…

Các đại biểu điều hành hội thảo.

Theo TS Lương, DEF thực chất là dung dịch gồm ure tinh khiết và nước cất, khi được phun vào hệ thống SCR sẽ chuyển hóa tới 90% lượng NOx thành nitơ và hơi nước vô hại. Công nghệ này đã là tiêu chuẩn bắt buộc tại châu Âu, Mỹ, Nhật Bản và Trung Quốc.

Với xu hướng tăng nhanh xe tải xe khách đời mới, nhu cầu DEF tại Việt Nam hiện ước đạt 60.000-70.000 tấn/năm, chiếm khoảng 1 - 1,2% tổng sản lượng ure quốc gia, và sẽ tiếp tục tăng mạnh trong thời gian tới.

Xây dựng lộ trình "siết" khí thải phương tiện giao thông

PGS.TS Phạm Hữu Tuyến, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu các nguồn động lực và phương tiện tự hành (Trường Cơ khí, Đại học Bách khoa Hà Nội) cho rằng, có nhiều giải pháp kỹ thuật giảm phát thải đối với phương tiện.

"Trong đó giải pháp xử lý khí thải (xử lý xúc tác oxy hóa - DOC, lọc phát thải hạt - DPF, xử lý xúc tác khử NOx - SCR…) có hiệu quả cao (có thể tới trên 90%) đóng vai trò chủ chốt", ông Phạm Hữu Tuyến nói.

Đối với phương tiện mới, ông cho rằng hầu hết đều áp dụng giải pháp xử lý khí thải kết hợp tối ưu động cơ để đáp ứng tiêu chuẩn khí thải hiện hành. Đối với phương tiện đang lưu hành nếu chưa có hệ thống xử lý khí thải có thể trang bị thêm để giảm thiểu phát thải.

Về phía doanh nghiệp, Phó tổng Giám đốc PVFCCo Vũ An cho biết, với ưu thế phát triển sản phẩm theo chuỗi từ dung dịch ure, sản phẩm DEF Phú Mỹ không chỉ có chất lượng đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế ISO 22241 mà còn có giá cạnh tranh so với các sản phẩm cùng loại trên thị trường đang sử dụng nguyên liệu đầu vào là hạt ure để sản xuất.

Cũng theo ông Vũ An, nếu các tiêu chuẩn khí thải được áp dụng bắt buộc đồng bộ tại Việt Nam đến năm 2030, nhu cầu DEF tại Việt Nam có thể lên tới 70-100 nghìn tấn/năm.

Các đại biểu quan tâm sản phẩm theo chuỗi từ dung dịch ure, sản phẩm DEF Phú Mỹ do PVFFCo giới thiệu.

Với năng lực của Phú Mỹ hiện nay, Công ty có thể đáp ứng nhu cầu trong nước và tiếp tục xuất khẩu sản phẩm sang Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Âu. Hiện PVFCCo đang phối hợp với Hiệp hội Vận tải của Đức để chứng nhận và cấp chứng chỉ chất lượng sản phẩm DEF Phú Mỹ, từ đó giúp đẩy mạnh xuất khẩu sang nhiều thị trường khó tính trên thế giới.

Đề xuất giải pháp giảm khí thải, đại diện Hiệp hội Xăng Dầu Việt Nam cho biết đã có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ đề xuất lộ trình thực hiện tiêu chuẩn diesel tiêu chuẩn Euro V. Tuy nhiên trên thực tế, diesel V mới chỉ được phân phối ở 2.400 cửa hàng tại các khu trung tâm, ít được phân phối tại các vùng sâu vùng xa.

Thêm vào đó, chênh lệch giá giữa diesel V và diesel II lên tới hơn 400 đồng/lít nên việc tiêu thụ sản phẩm đạt chuẩn Euro V cũng khó khăn.

Vì vậy, Hiệp hội Xăng Dầu Việt Nam đề nghị tăng cường truyền thông với sự tham gia của các nhà khoa học để chủ phương tiện giao thông động cơ diesel bắt buộc phải sử dụng dung dịch DEF khử NOx để giảm khí thải.

Bên cạnh đó, cơ quan quản lý như cơ quan đăng kiểm phải vào cuộc tích cực trong kiểm soát khí thải phương tiện, nhất là xe động cơ diesel, đại diện Hiệp hội Xăng Dầu Việt Nam kiến nghị.

Theo ông Hoàng Hải, đại diện Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang trình Thủ tướng lộ trình áp dụng và Quy chuẩn kỹ thuật Việt nam (QCVN) khí thải ô tô, mô tô, xe gắn máy đang lưu hành.

Về lộ trình dự kiến áp dụng Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải ô tô tham gia giao thông tại Việt Nam, ông Hải cho biết, xe sản xuất trước năm 1999 sẽ áp dụng mức 1, xe sản xuất giai đoạn 1999 - 2016 áp dụng mức 2.

Với xe sản xuất từ năm 2017 đến hết năm 2021, áp dụng mức 3 từ đầu năm 2026. Từ năm 2017, đối với ô tô tham gia giao thông ở Hà Nội và TP.HCM thì áp dụng mức 4.

Với xe sản xuất từ 2022 trở đi, áp dụng mức 4 từ năm 2026; từ năm 2028, các xe lưu thông tại Hà Nội và TP.HCM phải đáp ứng mức 5 và tiêu chuẩn này sẽ được áp dụng trên toàn quốc từ năm 2032. Đáng chú ý, dự kiến từ năm 2029, ô tô tham gia giao thông trên địa bàn TP Hà Nội và TP.HCM phải đáp ứng quy định về khí thải từ mức 2 trở lên.