Sau sáp nhập, TP.HCM có bước chuyển quan trọng trong cơ cấu kinh tế, với công nghiệp chiếm vai trò chủ lực, dịch vụ giảm tỷ trọng. Thành phố đang định hướng mở rộng quỹ đất, phát triển khu công nghiệp xanh - thông minh, đồng thời xây dựng nền tảng logistics và công nghiệp phụ trợ để khẳng định vị thế trung tâm sản xuất - dịch vụ hàng đầu khu vực.

So với trước, cơ cấu kinh tế TP.HCM có sự thay đổi rõ rệt: công nghiệp và xây dựng tăng từ 21,7% lên 34,9%, nông nghiệp từ 0,5% lên 2,2%, trong khi dịch vụ giảm từ 65,5% xuống 51,9%. Điều này phản ánh vai trò ngày càng lớn của công nghiệp trong tăng trưởng kinh tế thành phố.

Theo Sở Công thương, giai đoạn 2023-2025, TP.HCM sẽ đưa vào hoạt động ít nhất 5 khu công nghiệp (KCN) mới với diện tích hơn 3.000 ha, chủ yếu tại Bàu Bàng, Bắc Tân Uyên và Tân Uyên. Đáng chú ý, KCN Cây Trường rộng 700 ha được định hướng phát triển theo mô hình sinh thái, kết nối đồng bộ với các tỉnh Tây Nguyên, Tây Ninh và khu vực biên giới. Ngoài ra, VSIP III, KCN Bàu Bàng mở rộng cùng loạt dự án FDI từ Nhật Bản, Singapore, châu Âu đang tạo sức bật mới.

Trong quy hoạch 2021 - 2030, thành phố bổ sung thêm 14 KCN, tổng diện tích 3.833 ha, trong đó KCN Phạm Văn Hai (Bình Chánh) được quy hoạch kiểu mẫu theo hướng sinh thái. Song song, các KCN hiện hữu như Tân Tạo, Hiệp Phước sẽ chuyển đổi theo hướng xanh hóa, áp dụng mô hình cộng sinh công nghiệp.

Chuyên gia kinh tế Huỳnh Thanh Điền cho rằng, TP.HCM cần dẫn dắt thiết chế điều phối vùng, xây dựng bản đồ chuỗi giá trị công nghiệp. Trọng tâm là đầu tư logistics, hạ tầng số, dữ liệu sản xuất - thị trường, thúc đẩy liên kết FDI - doanh nghiệp nội, công nghiệp phụ trợ, đào tạo nhân lực và chuyên biệt hóa vai trò từng địa phương trong chuỗi giá trị.

Trong khi đó, chuyên gia kinh tế Võ Thị Ngọc Thúy cho rằng, thành phố nên triển khai chiến lược công nghiệp đa trung tâm, phân vùng chức năng từ nghiên cứu - thiết kế, chế biến - chế tạo, logistics đến cảng biển - công nghiệp nặng, tạo hệ sinh thái khép kín, hiệu quả và bền vững.

Để làm được điều này, TP.HCM cần phát triển hệ thống dữ liệu không gian (GIS) tích hợp quy hoạch hạ tầng, giao thông, logistics, dân cư và năng lượng; đồng thời đẩy mạnh hạ tầng số như 5G, IoT, Big Data nhằm quản lý thông minh các KCN và trung tâm logistics.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng, TP.HCM sau sáp nhập phải gắn kết quy hoạch công nghiệp với đô thị xanh - thông minh, xây dựng KCN song hành với hạ tầng xã hội hiện đại, y tế, giáo dục, nhà ở công nhân và không gian xanh. Đây là điều kiện để nâng cao chất lượng sống, thu hút nhân lực chất lượng cao và hình thành đô thị công nghiệp kiểu mẫu.

Đặc biệt, TP.HCM cần chiến lược thu hút đầu tư trọng tâm, ưu tiên công nghệ cao, sản xuất xanh và lan tỏa mạnh mẽ. Nhà nước giữ vai trò chủ lực trong phát triển hạ tầng, đồng thời huy động vốn tư nhân và FDI, đặc biệt qua hợp tác công - tư (PPP) với cơ chế ưu đãi rõ ràng, minh bạch.

Việc cải cách thể chế và đổi mới chính sách FDI theo hướng chọn lọc là bước đi quan trọng, ưu tiên công nghệ sạch, năng lượng tái tạo và logistics hiện đại. Cùng với đó, thành phố cần chủ động chuẩn bị quỹ đất sạch, đẩy nhanh giải phóng mặt bằng, tạo điều kiện cho các dự án quy mô lớn.

Có thể thấy, với dư địa phát triển lớn, TP.HCM mới đang đứng trước cơ hội trở thành trung tâm công nghiệp, logistics và đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực. Những bước đi chiến lược từ quy hoạch quỹ đất, phát triển KCN sinh thái, đến đầu tư logistics và hạ tầng số sẽ là nền tảng để thành phố bứt phá, đóng góp bền vững cho tăng trưởng kinh tế quốc gia.

Những tuyến đường huyết mạch khơi thông "thủ phủ công nghiệp" tại TP.HCM

Những cung đường từng là điểm đen kẹt xe, bụi bặm và ổ gà, ổ voi nay trở thành trục huyết mạch thông suốt, khơi thông dòng chảy hàng hóa tại vùng lõi công nghiệp năng động bậc nhất phía Nam.